Nakon što je Ministar finansija Srbije Siniša Mali izjavio da je Srbija zainteresovana za koncesiju dva međunarodna putnička aerodroma u Podgorici i Tivtu, unutar montenegrinsko-dukljanskih krugova su se opet uskovitlala srbofobna osjećanja.
To samo potvrđuje dubinu srbofobije koju je bivši DPS-ov režim usadio u svim sferama crnogorskog društva. Antisrpski sentiment je najviše dolazio do izražaja u kulturi, obrazovanju, sportu i pokušajima ustrojavanja nove crkvene hijerarhije u Crnoj Gori.
Negativne reakcije dijela javnosti koja gravitira ka DPS-u i satelitima na iskazivanje zainteresovanosti Srbije da privatizuje dva aerodroma samo potvrđuje da je srbofobija ukorijenjena i u ekonomiji i privrede. Ovo psihopatološko stanje donekle je zahvatilo i postdepesovske vlasti koje prećutno onemogućavaju srpske strateške investicije u Crnoj Gori, očito služeći se istima onim razlozima koje je DPS institucionalizovao tokom polsednje dvije decenije vladanja.
Mali je podsjetio javnost da su crnogorski čelnici u nekoliko navrata neraspoloženo gledali na mogućnost da se srpski novac u loži u podgorički i tivatski aerodrom.
– Srbija je zainteresovana za koncesiju dva međunarodna putnička aerodroma u Podgorici i Tivtu, za šta pokušaji države Crne Gore traju već nekoliko godina. Iako smo našu namjeru predsjednik Aleksandar Vučić i ja jasno iskazali aktuelnim čelnicima u Crnoj Gori nekoliko puta, nažalost, nismo osjetili raspoloženje da budemo uključeni u ovaj proces. Takođe, tom prilikom smo istakli da smo spremni da uložimo i duplo više od onoga što je predviđeno u sadašnjem predlogu koncesionog ugovora – rekao je Mali.
Isti slučaj bio je i kada je Srbija iskazala želju da uloži novac u kupovinu Luke Bar. Crnogorski zvaničnici i tada su se nemušto branili od srpske investicije, uglavnom pozivajući se na članstvo u NATO-u.
Odbijanje ili zazor prema srpskim investicijama u strateškim sektorima poput Luke Bar i aerodroma nije isključivo ekonomski motivisan, već se duboko oslanja na političko-istorijski, geostrateški i identitetski kontekst. Iako se crnogorske glavešine zaklinju u evropske vrijednosti, među koje spada i slobodna tržišna i privredna aktivnosti, jasno je da ponašanje zvanične Podgorice pospješuje diskriminaciju za koju ne bi trebalo da ima mjesta u neutralnoj ekonomskoj saradnji.
Međutim, crnogorska vlast se i dalje naslanja na dogmatska uvjerenja esktremizovanog dijela političkog spektra i javnosti koji gaji otvorenu antipatiju prema svemu srpskom, pod plaštom odbrane navodno ugrožene crnogorske nezavisnosti i lažnog identiteta. U toj antisrpkoj borbi sve češće se retorika radikalizuje i prelazi u generalizaciju, gdje se sve što dolazi iz Srbije ili je srpsko automatski posmatra kao opasnost i to se ne može tumačiti nikako drugaćije već kao oblik srbofobije.
Ta iracionalna srbofobija se održavaju i na ekonomske aktivnosti, pa se i srpske investicije gledaju sa sumnjom, čak i kada nijesu direktno politički motivisane.
Zbog čega se može tvrditi da je posrijedi diskriminacija?
1. Ako su kriterijumi politički, a ne tržišni
Ako se investitor iz Srbije odbija isključivo zbog nacionalnog porijekla, bez obzira na kvalitet ponude, transparentnost poslovanja ili iskustvo – onda je to diskriminacija po nacionalnoj osnovi. To bi bilo protivno principima slobodnog tržišta i zdravog ekonomskog razvoja.
2. Ako se investitori iz drugih država tretiraju povlašćeno
U situacijama gdje strani investitori dobijaju povoljne aranžmane, koncesije ili strateške pozicije u Crnoj Gori, a istovremeno se srpskim kompanijama ograničava pristup – to može izgledati kao selektivni pristup koji srpske kompanije stavlja u neravnopravan položaj.
3. Ako se javno plasira negativna retorika prema srpskom kapitalu
Kada političari, analitičari ili mediji uporno demonizuju sve što dolazi iz Srbije, to stvara toksično okruženje u kojem se srpski biznisi automatski označavaju kao “trojanski konji” – bez provjere konkretnih poslovnih namjera. U tom smislu, da – može se govoriti o obliku institucionalne ili političke diskriminacije.
Uprkos gorenavedenim tvrdnjama srpske investicije i dalje su najdominantnije u Crnoj Gori, međutim, problem nastaje kada iste pokušaju iskočiti iz zacrtanih okvira. Srpski novac nije problematičan ukoliko se ulaže u turističke sadržaje, kupovinu nekretnina ili u oblasti u kojima (kako se očito i dalje rukovode u Podgorici) ne može doći do izražaja „maligni“ uticaj.
