Grad Lješ ,nalazi se na lijevoj obali Drima oko 9 kilometara od ušća Drima u Jadransko more na 30- tak kilometra jugozapadno od Skadra . Područje je teško prohodno, močvarno i slabo naseljeno. Lješ je značajna raskrsnica drumskih puteva za Drač, Tiranu, Skadar i Sveti Jovan (Šenđin). Od Lješa je Drim nizvodno plovan za manje brodove, a na obali mora je luka Sveti Jovan,koju je osnovao Car Dušan Nemanjić .
Grad je osnovao Dionisije iz Sirakuze 385. godine p. n. e, i tad je zvan Lis (lat. Lissus).
Ruski putopisac Ivan Jastrebov je zapisao da je Lješ jedan od najstarijih gradova. Konstantin Porfirogenit ga naziva Elisos. Bio je jedna od prestonica kralja Gentija(kojega su lažni istoriografi 1976 . i prištinski „naučnici “ nazvali Genci ) . Nakon njega, 168. godine prije Hrista, bio je rimski grad, a zatim je pripadao romejskim carevima, pa srpskim kraljevima:Stefanu Milutinu , Stefanu Urošu III Nemanjiću ( u narodu i Crkvi poznat kao Sveti Stefan Dečanski ) i njegovom sinu Stefanu Dušanu IV Nemanjiću, potonjem Srpskom caru , a nakon njih i Balšićima od 1393. godine.Zatim pripada Turcima od 1487. godine; a Srbi iz Lješa su se masovno preselili u Lješansku nahiju i Lješko polje , u današnjoj Crnoj Gori opština Podgorica. Tokom srednjeg vijeka ,Lješ naročito od 1578 .g. je važno trgovačko mjesto na kojem se prodaju žitarice i so. Bogati Turčin Kukli-beg Bicić je imao tada dva karavanseraja, 50 dućana i više hanova i kupatila. Godine 1614. grad je već izgubio dotadašnji prosperitet.U gradu se nalazila Pravoslavna episkopska rezidencija, a imao je svega 500 kuća.
Grad je na obali Drima, a tvrđava je nad gradom je na vrhu Mrkih planina, koje se uzdižu iznad grada. Gradić je tada bio,prilično prljav a tvrđava je bila u ruševnom stanju. Iznad tvrđave na brdu vidjele su se ruševine crkve Sv. Nikole. Tu je bio pokopan Skenderbeg, dok je po drugoj verziji pokopan u crkvi Sv. Nikole, bivšoj katedralnoj crkvi u Lješu. Ona je pretvorena u džamiju, kao i druga crkva, Sv. Đorđa.
Lješ je dobio posebni oblik samouprave krajem XIX vijeka .
Nikada ni jedan toponim, na teritoriji opštine Lješ ,nije ukazivao da je ovo mjesto , bilo , osim Srpsko . Sela oko Lješa identična su po toponimskim nazivima ,sa selima u okolini Podgorice : Barutana , Šteke ,Gornja i Donja Gorica ,Lužani ,Tološi ,Vranjići ,Zadrime ,Buronjići,Kokoti ,Karakići a polje ispod grada Leze pojë ( Lješko polje ) .
Ivan Jastrebov godine 1901 . je zapisao da u njegovo vrijeme, tu ima 30 sela, a u njima preko 1000 kuća – 720 pravoslavnih ,200 katoličkih i 120 muslimanskih kuća. Oko 85000 duša oba pola. U Zadrimlju se nalazi i grad Danj (danas se nazva Vau-Dejs) u kome je bila tvrđava zbog koje je Skenderbeg ratovao s Mlečanima. U Zadrimu su spadala i sela koja leže južno od Lješa, na prostoru do rijeke Matice , na dva sata puta. Taj prostor je nosio naziv Breg -matija. Kroz dolinu Zadrima protiču dvije rijeke: Sušica i Matica, koje izviru iz Fandskih planina. Znamenita mjesta su Kokoti i Raduni sa drevnog kulom i pravoslavnom Crkvom Svetog Nikole. To je stari Sard ,gdje je bila rezidencija episkopa i centar Zadrime. Tu je bio i grad, ali od nekoliko zemljotresa je uništen. Spominjan je u vrijeme Skenderbega. Ustupio ga je Mlečanima. U doba Jastrebova glavno mjesto Zadrime je u selu Dajčići ( Ujakovići ) u kojem je tada bio mjudir dogani( carinski prelaz ) .Selo Lužani je smješteno ispod lanca istoimene planine. Po istorijskim izvoorima , na vrhu brda je bila crkva Sv. Arhangela. Žitelji su i tada jednom godišnje odlazili ondje na hodočašće. Selo Buronji je ispod planine Velja Gora ,na kojoj se nalazi i selo Trošani. Planina Kresta razdvaja Zadrimu i oblast Mirditija , a pogranična sela su Vig i Menela. Prvo je u sastavu plemena Dibrići, a drugo spada u pleme Spačići. U zadrimskim selima Kakarić i Baldren, sve crkve su bile pravoslavne. Zadrimska episkopija se zvala i Sopotska.
Vau-i-Gramšit je bio prelaz na Drimu kod sela istog imena u Zadrimi, Vau-i-Mulinavet blizu sela Barutane , takođe u Zadrimi i vodio je do tamošnje vodenice Mulinavet (mulinavet znači mlin, vodenica) ,i selo Ujmište ima veze sa srpskom rječju i mlinom, ujmiti, unajmiti), Vau-Lešes – Lješki prelaz. Taj prelaz je imao naziv Široki Brod u Lješu. Između Balšića i Dubrovčana bila je potpisana naročita konvencija ispod širokoga Broda u Lješu 17. januara 1368. godine u pogledu carine na Dani tj. dozvoljeno im je da prolaze kroz Danj bez plaćanja carinske takse. Po propasti srpske patrijaršije, svi protokoli i registri gradova i sela preneseni su u Carigrad. Carigradska patrijaršija je, želeći da uplati svoj dug Porti za 25 godina, molila istu da preuzme na sebe naplaćivanje od hrišćana iz nekih mjesta u Albaniji, odakle ista, odavno nije dobijala nikakve prihode, pa je između ostalih mjesta, ukazala na sela u Zadrimi, podnijevši spisak tamošnjih sela koja podliježu upravi Pećke patrijaršije.
Kroz mesto je prolazio put iz Lješa. Srpski kraljevi su tu rado boravili zbog blage klime. Balšići su u Danju imali carinarnicu. Tu je za Dubrovčane počinjala Stara Slavonija tj. Srbija.Ivan Jastrebov piše da car Dušan, dok je živeo u Skadru, nije imao posebnih palata, ali njegova ljetnja rezidencija koju mu je otac jednom razvalio kao kaznu za njegovo slobodoumno ponašanje prema ocu, nije se odlikovala naročitim sjajem. Ta rezidencija je bila na obali rijeke Drima između Danja i sela Bušata, kod mjestašceta koje se zvalo Kosmač. Tu su kasnije bile i bušatlijske paše, a rezidencija je izgrađena od oblutaka iz rijeke Drima. U Zadrimi se nalazio grad Danj u kojem je bila tvrđava zbog koje je Skenderbeg ratovao protiv Mlečana. Danj je po venecijanskom dokumentu (mirovni ugovor Venecije i Leke Dukađinca) ulazio u sastav Dukađina. Za vrijeme rata Đorđa Kastriotića sa Turcima, Zaharija, koji je nazivan i Lukom, a od nekih i Lekom Zaharijem, imao je u Danju svoju kneževsku rezidenciju. Nakon njegovog ubistva njegova majka Boža( Božidarka ) je predala Danj Mlečanima ,1446. godine.
Lješki Danj je bila granica (i u doba Jastrebova) Zadrime, Zete i Dukađinaca. Služilo je kao tačka spajanja svih karavana koji idu za Staru Srbiju i dalje. Idući iz primorja u unutrašnjost Stare Srbije preko Dukađina neizostavno se moralo proći kroz Danj. Drim se malo niže od Danja račva na dva rukavca – jedan teče u more, zaobilazeći Zadrimu, ka Lješu . Tu se vršio prelaz preko Drima na čamcima koji su se zvali trabakulj( trabakulje,otuda i naziv za nešto što je propalo -raspalo trabakule ) . Taj prelaz se zvao Vaudenes (prelaz kod Danja). Selo Danj je u doba Jastrebova na lijevoj strani Drima, u podnožju planine na kojoj je bila podignuta.kula- citadela. Selo je imalo 40 kuća sa hanovima za putnike. Danj je bio poznat još od rimskih vremena pod nazivom Dagnum, karavani koji su išli iz Bara, Ulcinja,Skadra , Drača , Lješa,Tirane i nisu mogli mimoići Danj. U doba srpske vladavine zvao se Danj, a kasnije, u doba Mlečana zvao se Dagno.
