U trenutku kada Srbija i Srpska biju odlučni boj za opstanak susrećemo se sa fantastičnom knjigom -monografijoom Duška Sekulića . Skloni smo mišljenju da je istorija iza i oko nas, struktura koju naseljavamo i koja nas oblikuje,da je neko drugi kriv za naše pogibli u XX i početkom XXI vijeka .Međutim, ova djelimična istina zamagljuje mnogo intimniju stvarnost. Istorija srpske propasti obitava u nama; proizilazi direktno iz naših postupaka i našeg izbora. Ukoliko toga ne ostanemo svjesni, „proučavanje” istorije, prečesto zasnovano na iluziji uklanjanja, postaje akt ne ispitivanja, već izbegavanja surove istine . Mišljenja smo da je svaka istina ma koliko surova ujedno i plodonosna ,sa aspekta istorije ,sociologije ,psihologije i mnogih naoko različnih nauka koje se sve sabiraju u jedan Srpski okean ujedinjenja i jedinstva .
Nova slobodno da kažemo izuzetna monografija pisca i istraživača Duška Sekulića ,čovjeka koji je shvatio neophodnost spoznaje učiteljice života –istorije njegov je doprinos u očuvanju Srpskog naroda na Srpskim etničkim teritorijama ,od prije vremena političkog angažmana u SRS ,pa kasnije kao pomoćnika Saveznog ministra unutrašnjih poslova,poslanika ,odbornika , do današnjeg dana , proučavanju ne samo sopstvenih mogućnosti , već – istovremeno razotkrivanju i suočavanju nas Srba sa prikladnim individualističkim principima lišenih istoriijskih falsifikata i interpolacija istorijskih činjenica . Monografija Sekulića svjedoči o tome da je „Srpstvo sve u Njegovom životu i životu svakog Srbina iz nekada Srpske Sparte -Crne Gore ” .Svjedočanstvo da je njegov i naš život gledano istorijski ,diplomatički,paleografski ,sfragistički,hronološki ,veliki boj za očuvanje Srpskog narodnog habitusa.Sekulić će hrabro reći „Onaj ko je protiv Srpstva je moj lični neprijatelj “ . Istorija srpskog naroda cjelomilenijunski sagledana i oličena u fragmentarnim sjećanjima jednog nesvakidašnjeg uma i patriote kakav je Duško Sekulić,koji u prilično teškim okolnostima ne žali truda i vremena da „osvijetli “ zatamnjenu stranu naše povesnice Srpske i propasti Srpstva u njegovoj postojbini Crnoj Gori .
Iz monografije koja je pred nama shvatamo da Sekulićev život funkcioniše kao svojevrsno psihoanalitičko ogledalo Srbije ,Crne Gore ,Republike Srske i ostalih okupiranih etničkih Srpskih teritorija , a događaji u materijalnom svijetu nalaze svoje emocionalne parnjake u njegovim sređenim sjećanjima u kojim nema lavirinata dualizma već čisto ,jasno i glasno Srpstvo .
Odstupiću od klasične analize monografije i to prepustiti čitaocu i vremenu koje je „majstorsko rešeto “
Monografija nas podseća na riječ „sablast” , poprimajući različite oblike i funkcije,napominjući samo poglavlja ove čitanke Srpstva .Na specifičan način Duško Sekulić iskorištava prostor za opisivanje našeg naroda igračke drvenog voza – trag njegovog mukotrpnog političkog i slobodni smo reći mučeničkog života koji baca sjenku na dugu vezu sa gotovo svim Srpskim znamenitim političarima i patriotama . Zatim, „sablast“ je Duškov neočekivano autoritativni glas, koji otkriva dva različita načina ugnjetavanja i poniženja Srba u Crnoj Gori od dualizma Knjaza Danila , Kralja Nikole ,moračkog prevrtljivca Sekule Drljevića,Piperskog kradljivca Srpskih duša Savića Markovića -Štedimlije ,Jevrema Brkovića preko otvorenih ustaša Miroslava Krleže ,Veljka Milatovića ,Vidoja Žarkovića,Đoka Pajkovića sve do prokletog referenduma i raspada Srpske države na čelu sa Milom Đukanovićem. Impresija je da je u vrijeme dosmanlijsko-ustaške okupacije Srbije kada je Crna Gora postala poligon za destabilizaiju Srbije ,što je slučaj od 29.novembra 1943 .godine do današnjeg dana ,Sekulić „je imitirao glas države”,kako je za ovakve ljude i ovakve autore svojevremeno zapisao Akademik prof.dr . Nikola Vulić-Vračanin , „i zvučao je kao moj otac koji nije imao formalnu istorijsku kvalifikaciju osim čojstva i junaštva “ Srpstvo u Albaniji- Vraka 1934 .g.
Jedinstveno dostignuće Sekulića u ovoj monografiji je to što se ne mienjaju samo ove hronološke celine . Cjelokupna njegova emocionalna i psihološka nit neupitna i stabilna, i u tom fluidnom kontekstu ima moć nauke ,one skrivene i nepoznate ,do sada .
Dok se bori da uvede red u sopstveni narativ, čak se i najmanji detalji koji se ponavljaju, reformišu, dobijaju novi značaj i značenje.
Pisanje Duška Sekulića je nesumnjivo duboko usklađeno sa Srpskom i ljudskom patnjom i gubitkom, ali njegov istinski talenat je da nas podseti na još jednu veliku funkciju istorije : popuštanje granica i izdaja . Dok autor zadivljujuće bira svoj put kroz simvole i znakove svoje ,do sada nepoznate istorije, otkrivamo da su granice između njegovog emocionalnog pejzaža i materijalnih uslova u kojima obitava , između onoga što oseća i onoga što vidi, između sebe i drugih, čak i između pojedinca i kolektiva, postale visoko arteficijalne uz genetski ringešpil Srba raznih Srpskih država i prostora u Crnoj Gori i šire .
U ublažavanju i zamućivanju ovih razlika, implicitno pitanje Sekulićevob djeluje bolno i prikladno: Duško Sekulić daje odgovor,koji je zapravo i pitanje : kako se možemo nadati odupiranju istoriski – političkoj tiraniji kad smo tako tragično nesposobni da je izbrišemo iz sopstvenih života Josipa Broza i njegovih satrapa ?
Smjeli dizajn iza zamršenih motiva i simbola Sekulića postaje jasan upravo na ovom nivou,bez nivoa okrutnosti i saučesništva, nivoa na kome su i veliki i mali narodi ostali i opstali i ostaju povezani. Od nas traži razmatranje spektra štete i gdje bi, na tom spektru, različiti slučajevi komunističko brozo-boljševičke okrutnosti mogli biti srušeni.
Kao što je lakše proučavati „istoriju” kao entitet različit od naše emocionalne stvarnosti, tako je daleko jednostavnije i ugodnije osuditi brutalnost u masovnim razmerama nego prihvatiti i iskupiti se za naša sopstvena manja djela unitšenja. Čini se da Monografija govori kako smo, možda, stvari radili na pogrešan način. Umesto da se odupiremo okrutnosti i nepravdi na nacionalnom ili Sveslovenskom nivou, moguće je da će svako od nas, kao i autor , morati da izdrži isti proces rastavljanja,razlaganja pa ponovnog sklapanja , kako bismo mogli da vidimo, pod jasnim svjetlom koje baca ova monografija , strašnu moć koju imamo nad drugima, nepromišljeno emotivno uništenje koje smo u stanju da izazovemo, globalizaciju , koju ne samo da trpimo, već dobrano živimo .
Globalizacija povećava ekonomske i socijalne prijetnje, a njihova posledica može biti izbijanje građanskih ratova, verskih, etničkih i drugih sukoba. Nejednakost, neravnopravnost i siromaštvo su moćan faktor generisanja etničkih i drugih sukoba, a njihov centar su siromašne zemlje. Ove dubinske strukturne nejednakosti stvaraju masovne osjećaje straha i deprimiranosti kod ljudi , kao i osećaj bezizlaznosti usled gubitka životnih šansi i svođenja na margine društva. Stoga i ne čudi što su najteži oblici kriminala, poput organizovanog i nasilničkog, masovnih dečijih ubistava ,najrasprostranjeniji u društvima gdje postoje velike socijalne razlike i visoka rasprostranjenost siromaštva.Autor ove monografije na specifičan način, umesto pamfletističko -političkih pokliča ,na naučni način pokušava da očuva već spomenuti habitus -ukupnost srpskog naroda i srpske porodice od globalizacije i rasrbljavanja ,koji za krajnji cilj imaju razgradnju naše Otadžbine .Zbog toga i svih gore navedenih razloga neka Monografija Duška Sekulića posluži kao obrazac ,ostalim srpskim naučnicima i političarima „kako valja i trebuje “ boriti se za svoj narod ,svoju porodicu i svoju Otadžbinu Srbiju .Za kraj Sekulić nam je ostavio i jednu neupitnu dilemu koja će biti nadahnuće nekim novim boljim i politički neostrašćenim mladim Srbima naučnicima Crne Gore :Ko je sve rušio Srpstvo u Crnoj Gori čitavih osam decenija ?
Biti Srbin je biti čovek.