I poslije više od osamdeset godina istina o partizanskim zločinima u nikšićkom kraju i dalje tabu tema! KOSTI VAPE IZ UTROBE ZEMLJE! (GALERIJA)

Proteklo je vise od osam decenija od zastrašujućih zločina u nikšićkom kraju koje su počinili pripadnici partizanskog pokreta, a da istina o njima nikada nije izašla na vidjelo već I dalje čami u utrobi zemlje. Mnoge jame bezdanice postale su jame grobnice u kojima I dan-danas čame kosti nevinih mučenika koji nikada svoje ruke nijesu okrvavili već im je najveći grijeh što nijesu htjeli da pripadaju komunističkom pokretu! U tmini i memli, daleko od Sunca, trunu kosti na oko trista ubijenih metkom ili maljem uglednih domaćina Iz gornjepoljskog kraja – plemenskih prvaka, sveštenika, intelektualaca, žena, staraca, sveštenika i oficira kraljevske vojske u zloglasnoj jami Kotor. Svi oni kao i njihove ucviljene familije čekaju dan kada će biti izvađene iz memle i uz krst i svijeću opojane i dostojno sahranjene kako dolikuje božijem stvorenju – čovjeku.

Prohujale su 82 godine otkako su komunistički dželati na otvor jame Kotor nedaleko od Nikšića navukli ogromne stijene ne bi li prikrili zločine partizana koje su činili u kontinuitetu od početaka 1942. pa sve do sredine naredne godine. U utrobi bezdanice pretpostavlja se nalazi se na stotine ubijenih ljudi. Decenije su prolazile, a kamene gromade niko nije pomjerao. Porodice ubijenih vape da mučeničke kosti njihovih najbližih konačno budu izvađene iz jame i dočekaju smiraj u vječno konačitšte. Ali, gotovo prođe ljudski vijek, a niko se nije usudio da to uradi.

U jami Kotor nijesu samo kosti uglednih mještana, plemenskih prvaka, sveštenika, oficira kraljevske vojske, učitelja iz Vidrovana, Nikšića, Golije, Pive, nego i bivše banjsko-vučedolske opštine i mnogi drugi. Ubijeni su zato što su bili politički protivnici nove komunističke vlasti, zakleti doživotno kralju i otadzbini. Dovoljno da im se nametne hipoteka „domaćih izdajnika i saradnika okupatora“.

Osim ne­vi­nih ži­te­lja, u bezda­ni­ci su za­vr­ši­li i ta­da­šnji ugled­ni gra­đa­ni po­put Ri­sta Matovog Bje­li­ce, ko­ji je bio ka­pe­tan banj­sko-vu­če­dol­ske op­šti­ne. U pr­voj knji­zi „Stra­da­nje srb­ske cr­kve od ko­mu­ni­sta“ proto­je­rej Ve­li­bor Džo­mić na­vo­di da je u ja­mi Ko­tor su­ro­vo stra­dao i pa­roh vu­če­dol­ski, sveštenik Va­so Po­po­vić, ko­ji je ubi­jen ja­nu­a­ra 1942. go­di­ne zajed­no sa ka­pe­ta­nom Bje­li­com. Ko­mu­ni­sti su ih, na­vo­di Džo­mić svje­do­če­nje pro­te Mi­lo­ša Pe­ro­vi­ća iz Nik­ši­ća, uhap­si­li i spro­ve­li u ma­na­stir Pi­va, a oda­tle u Gor­nje Po­lje. Bivši komunistički režim pokušavao je na sve načine da istinu koja čami u jami, ostavi u tom mraku.

Nova priča prekirvena velom tajne počela je da se otkriva početkom aprila 2008. godine kada sam sa prijateljem profesorom Vaskom Vujičićem sasvim slučajno naišao na „rupu“ u koju su zapečaćene mnoge ljudske sudbine. Vujičić mi je pričao da je kao dijete često prolazio tim putem kada je išao u školu na Vidrovanu. A na otvoru jame bila je stijena teška stotine kilograma koju smo nas dvojica jedva uspjeli pomjeriti. Osjetio sam jezu I neku čudesnu tišinu koju je remetilo odzvanjanje naših koraka po kamenju i stijenama. Kada smo shvatili da smo došl na mjesto gdje se odgiravala drama nevinih ljudi čiji životi su završili u dubin od preko trideset i vise metara, smogao sam snage, vidno psihički iscrpljen, da napravim nekoliko fotografija ovog mjesta i zapamtili stratište nevinih ljudi. Zapalili smo nekoliko svijeća za njihove duše, okadili tamjanom otvor jame i u njenu utrobu ubacili drveni krst koji sam za tu priliku donio iz manastira Jovan Do, skitu manastira Ostrog. Po obavljenom poslu, prilčno potrešeni svratili smo u obližnju kafanu „VIR“ na Viru ne bi li se okrijepili i odmorili. Ali tu se, nimalo slučajno, našao sin jednog od egzekutora nad jamom Kotor koji nas je “dočekao” najprizemnijim uvredama i prijetnjama tražeći od nas odgovore na pitanja – ko nas je poslao i šta ima da mi tražimo i da se motamo oko jame.
Ali pritisak teških stijena koje su postavljene na otvor jame Kotor prije osam decenija, nije mogao dovijeka trajati. I one su vremenom “pukle” kao i laž kojima se „pumpao“ narod. Sa koleginicom Biljanom Brašnjo 29. januara 2018.godine otišao sam na otvor jame. Uz pomoć specijalne foto-video opreme, koju sam lično finansirao i napravio svojim rukama, uspio sam da na dubini od 33 metra i 30 cm fotografišem utrobu jame u kojoj sam zatekao stravičan prizor. Do tada u Nikšiću, oni kojima to nije bilo u interesu da se istraži, tvrdili su da u toj “rupi” poviše Vidrovana nema ljudskih kostiju, a “istražiiteljima” su oštro poručivali da se manu ćorava posla. Neki prije mene pokušavali su da sa znatno jačom i skupljom opremom dođu do kostiju mučenika, ali u tome nijesu uspijevali. Prve snimke koje sam napravio odnio sam kod nikšićkog ortopeda dr Dejana Pavličića koji je na osnovu pokazanig fotografija, meni i Biljani Brašnjo potvrdio da se radi o ljudskim kostima. Od tada je krenulo sve! Višedecenijsko ćutanje “proovorilo je” , a oglasile su se i porodice ubijenih i ubačenih u Kotor jamu, bezdanicu.
„Dan” je odmah objavio jezive fotografije iz zloglasne jame od kojih se ledi krv u žilama. Očekivala se hitna re­ak­ci­ja tu­žila­štva i po­li­ci­je ka­ko bi se ja­ma is­tra­ži­la, a osta­ci stra­da­lih bi­li eks­hu­mi­ra­ni i do­stoj­no sa­hra­nje­ni. Začuđuje da niko od nadležnih istražnih organa, nije imao saznanja o ovoj jami i eventualno pokrenuo neke istražne radnje. Na­kon što je „Dan“ ob­ja­vio eks­klu­ziv­ne po­dat­ke o ja­mi, do­bi­li smo dva ori­gi­nal­na do­ku­men­ta ko­ja svje­do­če o nje­nom po­sto­ja­nju. Prvi iz de­cem­bra 1942. go­di­ne – u pi­ta­nju je obra­ća­nje tadašnjeg pro­to­je­ra sta­vro­fo­ra Mi­la­na Ću­ko­vi­ća, ko­man­di­ru Žandarme­rij­ske če­te nik­šić­ke. Pro­ta Ću­ko­vić je mo­lio da se povede is­tra­ga o smr­ti sve­šte­ni­ka Va­sa Po­po­vi­ća, ko­jeg su stri­jelja­li par­ti­za­ni u Gor­njem Po­lju, a po­tom ga ba­ci­li u ta­mo­šnju jamu, Na mol­bu Da­ni­ce Ko­kolj, udo­vi­ce Ob­ra­da Ko­ko­lja, Op­šti­na nik­šić­ka, je de­cem­bra 1942. go­di­ne iz­da­la uvje­re­nje u ko­jem su iz­jave dva svje­do­ka o smr­ti nje­nog su­pru­ga. Ob­rad je ina­če bio ložač na že­lje­zni­ci, a ubi­jen je i ba­čen u ja­mu u Gor­njem Po­lju a da nikome nije oko zatrunio.

“Zna­mo tač­no i pod pri­jet­njom za­kle­tve i za­kon­ske od­go­vor­no­sti tvr­di­mo da je mo­li­telj­kin muž, po­koj­ni Ob­rad Jo­va­nov Ko­kolj, lo­žač na že­lje­zni­ci, po­gi­nuo 6. ja­nu­a­ra 1942. go­di­ne u Gor­njem Po­lju, od stra­ne ko­mu­ni­sta-par­ti­za­na, ka­da su ga od­ve­li i ubi­li, a po­tom ga ba­ci­li u ja­mu. Do da­nas ni­je va­đen iz ja­me, te ni opi­je­lo nad njim ni­je iz­vr­ši­va­no, iz­ja­va je svje­do­ka Ga­vri­la Al­bi­ja­ni­ća i Jo­va Re­po­vi­ća, ko­ja je na­ve­de­na u iz­da­tom uvje­re­nju.
Da su u zlo­gla­snoj ja­mi Ko­tor, u mje­stu Du­bra­ve kod Nik­ši­ća, to­kom Dru­gog svjet­skog ra­ta par­ti­za­ni-ko­mu­ni­sti ubi­ja­li ne­vi­ne mje­šta­ne tog i dru­gih kra­je­va Cr­ne Go­re svje­dok je po­ro­di­ca Bla­go­te Mar­ko­va Mi­ću­no­vi­ća iz se­la Trep­ča. Na­kon što je „Dan” u ne­ko­li­ko na­sta­va­ka ob­ja­vio po­dat­ke i moje eks­klu­ziv­ne fo­to­gra­fi­je o po­sto­ja­nju ljud­skih ko­sti­ju u bez­da­nu u Du­bra­va­ma, na­šoj re­dak­ci­ji obra­tio se Bla­go­tin unuk, ko­ji no­si nje­go­vo ime, ka­ko bi is­pri­čao su­ro­vu istinu sud­bi­ne po­ro­di­ce svog dje­da. Nje­gov stric Mi­ha­i­lo, is­ta­kao je Mi­ću­no­vić, jed­na je od broj­nih žrta­va či­ji se po­smrt­ni osta­ci, naj­vje­ro­vat­ni­je, na­la­ze u ja­mi „Ko­tor”.

“Stri­je­lja­li su ga 1942. go­di­ne u Gor­njem Po­lju kod Nik­ši­ća i si­gur­no su ga bacili u ja­mu „Ko­tor”. Ubi­jen je zbog ri­je­či ko­je je iz­go­vorio od­bi­ja­ju­ći da uče­stvu­je u rat­nom po­ho­du na bra­ću pripadnike kraljevske vojske: „Ne­ću da idem na bra­ću Va­so­je­vi­će!”. Upra­vo ta re­če­ni­ca pred­o­dre­di­la je tra­gič­nu sud­bi­nu či­ta­ve Bla­go­ti­ne po­ro­di­ce ko­jem su ubi­li i si­na Vu­ka, kćer­ku Vu­ko­sa­vu, a ka­sni­je i nje­ga 1944. go­di­ne – is­pri­čao je Mi­ću­no­vić.
O stra­vič­nim zlo­či­ni­ma ko­mu­ni­sta svo­je­vre­me­no je meni I novinarki Biljani Brašnjo svje­do­čio sa­da pre­mi­nu­li Radomir Radulo­vić iz gor­nje­polj­skog se­la Za­vrh. I u njego­voj po­ro­di­ci par­ti­za­ni su mar­ta 1942. go­di­ne na­pravi­li po­kolj ubiv­ši mu u rod­noj kući, za sto­lom to­kom ve­če­re, oca Stan­ka i dje­da Spa­so­ja.
“Slu­šao sam kao di­je­te o ja­mi „Ko­tor“, zna­ju lju­di ovog kra­ja gdje je, ali ne smi­ju da ka­žu. Ko­li­ko znam u nju je pr­vi ba­čen je­dan Žu­plja­nin ko­ji je no­vem­bra 1941. godine do­šao kod pri­ja­te­lja u Mo­kru Nji­vu, Za­vrh i Mi­lo­ča­ne na sla­vu Aran­đe­lov­dan. Kad je kre­nuo na­zad uz­vi­ki­vao je „Ži­vio kralj Ni­ko­la“. Miločanski par­ti­za­ni su ga od­mah uhva­ti­li i spro­ve­li u Gornje Po­lje. Valj­da su mu su­di­li, a on­da ga po­ve­li, na­vod­no, da za­jed­no sa nji­ma po­đe do Ri­sna i Ko­to­ra gdje su ov­da­šnji mje­šta­ni ku­po­va­li so i dru­ge na­mir­ni­ce. Kad je shva­tio ku­da ga vo­de po­ku­šao je da se bra­ni, ali su ga nad­ja­ča­li i kun­da­ci­ma obo­ri­li i po­tom, ka­ko su mi pri­ča­li, po­lu­ži­vog ba­ci­li u ja­mu”, is­pri­čao je sta­ri­na 2007. go­di­ne, a svje­do­če­nje o kr­va­voj ve­če­ri u nje­go­voj ku­ći ob­ja­vio je naš ta­da­šnji ne­djelj­nik „Re­vi­ja D“.

Unuk Rista Bjelice, kapetana Banjsko-rudinske kapetanije Milija Krstov Bjelica ističe da je od pomenutog događaja prošlo više od osam decenija i praktično više nema živih svjedoka
„Imajući u vidu da su našoj porodici poznati nalogodavci i egzikutori ubistva moga đada Rista, naša decenijska nadanja svedena su samo da se mučeničke kosti nevinih žrtava iz jame “Kotor” konačno izvade, ugledaju svjetlost dana i dostojnojno sahranjene. Nemamo nikakvih pretenzija ni namjeru da sudskim putem tužimo bilo koga, vinovnike ovih necivilizacijskih zločina prepuštamo sudu istorije i Božijem sudu, nimalo ne sumnjajući da će i jedan i drugi sud donijeti pravičnu presudu. Risto Matov Bjelica rodjen 1896 godine u selu Ubla – Oputna Rudina. Bio je jedan uglednih gradjana, kum, komšija, čovjek od pomoći svakom nevoljniku. Četiri mandata bio predsjednik Vučedolsko-banjske opštine i vijećnik u tri mandata Zetske Banovine, ratnik i učesnik bitaka za oslobodjenje Crne Gore i Srbije na Skadru, Mojkovcu i Bregalnici. Zbog neslaganja sa tadašnjim komunističkim sistemom i njihovim aktivnostima surovo je likvidiran u januaru 1942 godine, zajedno sa parohom Vučedolskim sveštenomučenikom Vasom Popovićem, zajedno su bačeni u jamu “Kotor”. Ni jedno od njegovo šestero djece nije dočekalo da dostojno sahrani nevine mlade kosti svoga čestitog oca. Njegovi potomci na svoja pleća preuzeli su hipoteku da su to djeca „Rista izdajnika“. Godinama naša kuća bila je zaobilažena i skoro niko nije u nju svraćao, iako je moj đed Risto imao 42 kumstva. Niko kod nas nije svraćao, ne što nije želio, veći što nije smio, čuvajući tako glave svojih porodica” kaže Bjelica i ističe da se nada, da će država Crna Gora pokazati svoje demokratsko lice i izvaditi nevine kosti svih zrtava po Crnogorskim jamama i omoguciti im pravo na grob, zvanično osuditi zločin, a nevine žrtve i njihove potomke rehabilitovati”, rekao je Bjelica

Prekaljeni instruktor Gorske službe spasavanja u Nikšiću Stevan Stevo Vujičić (84) kaže da je spreman da se i u ovim godinama spusti u jamu “Kotor” i izvadi kosti ubijenih ljudi da se pojavljuju razni ljudi i organizacije, ali niko ne zove one koji su to bezbroj puta radili, vadeći žive i mrtve iz rijeka, jama i provalija.

“Kada sam prije tri decenije vadio kosti iz jama po Grahovu nigdje nije pisalo da se to ne smije raditi. Ni u Ustavu niti bilo kojem zakonu. Sve smo kosti izvadili i dostojno sahranili. Pitam se koja je razlika između onih kosti u Grahovu i ovih u jami Kotor kao i još jama oko Nikšića. Država Crna Gora je prije desetak godina pomogla da se sakupe sve kosti Njemaca i Italijana, poginulih u Drugom svjetskom ratu da se dostojanstveno sahrane. Jama Kotor je samo sinonim za sve jame oko Nikšića. Ako sada ova generacija ne izvadi kosti iz komunističkih jama, mlađi sigurno neće.Molim Vladu Crne Gore da pozove sve zainteresovane, da se formira odbor koji bi sproveo ovo humano djelo. Prošlo je 80 godina i sada su ubice i žrtve jedno isto, samo kosturi. Oni su se već pomirili pa bi ljudski bilo da se ovim činom i mi pomirimo. Ne tražimo osvetu nego posvetu”, poručio je Vujičić, naglašavajući da je on i njegova ekipa spremna i opremljena za vađenje kostiju nevinih žrtava i ističe, požurimo jer predugo čekamo.

Na ovu priču uklapa se I nedavno objavljena knjiga “Prikrivene grobnice: Službeni tabu”, koju su objavili Savjet za građansku kontrolu rada policije i Udruženje pravnika Crne Gore. Knjiga govori o odnosu prema prikrivenim mjestima stradanja u političkom nasilju iz prošlosti. Autori su godinama istraživali šta država radi kako bi došli do podataka da je u jami Kotor, u nikšićkom mjestu Kuline, bačeno 300 tijela ljudi koje su komunisti ubili od 1942. do 1943. godine na teritoriji opštine Nikšić. Autori te studije – Aleksandar Saša Zeković, Zorana Baćović i Zoran Čelebić, u knjizi navode da su više puta, od oktobra 2020. do 2024. godine, od Ministarstva pravde tražili odgovore – da li je taj vladin resor preduzimao određene aktivnosti u odnosu na prikrivene grobnice iz i nakon Drugog svjetskog rata
“Nakon više pisanih požurnica (urgencija) Ministarstvo za ljudska i manjinska prava je saopštilo da od oktobra 2020. godine do pružanja odgovora Savjetu za građansku kontrolu rada policije nijesu preduzimane bilo kakve aktivnosti povodom prikrivenih grobnica niti su, tim ili sličnim povodom, kontaktirani od strane drugih državnih organa”, navedeno je u knjizi. Tako u poglavlju “Prevladavanje podjela prema mrtvima” analizirane su aktivnosti u Vladi povodom prikrivenih grobnica, najave obrazovanja komisije za istinu i pomirenje i zvanične memorijalizacije nasilja i pomirenja.
Odgovore su tražili od predsjednika Vlade i ministra pravde i interesovali se da li su im poznate bilo koje aktivnosti koje su preduzete tim povodom. Zatraženo je i dostavljanje kopije spisa koji se odnose na istaknuto pitanje. Odgovori su I dalje na stend-baju…
Izvor: Željko Šapurić